چه بودیم چه شدیم؟

مقایسه می کنیم تا تغییر را اندازه بگیریم، تا جهت حرکتمان را نشان دهیم، اما برخی از مواقع خود این مقایسه ظلم و اجحاف است در حق یکی از طرفین مقایسه، مثلا زمانی که دو چیز در یک راستا نباشند و یا حتی با هم متضاد باشند. مقایسه وضعیت قبل و بعد از انقلاب در بسیاری از جهات از سنخ چنینن مقایسه است. اما چه کنیم که راه دیگری برای نشان دادن تغییرات نداریم.

حوزه نظام سلامت یکی از حوزه های مهم در نظامات هر کشور محسوب می شود که برای مقایسه ی آن شاخص های جهانی سلامت تعریف شده است. در سی و نهمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، لازم دیده شده مرور کنیم آنچه بودیم و آنچه را در مسیر شدنش هستیم.

شاخص ها	دوران حکومت پهلوی	دوران انقلاب اسلامی
مرگ و میر نوزادان به هنگام تولد	111 نوزاد در هر 1000تولد	68/10نوزاد در هر 1000 تولد
مرگ و میر کودکان زیر 5 سال	174 کودک در هر هزار تولد زنده	36 کودک در هر هزار تولد زنده
مرگ و میر مادران به علت عوارض بارداری و زایمان	245 نفر در هر صدهزار نفر	3/20 نفر در هر صدهزار نفر
امید به زندگی مردان	8/55 سال	72 سال
امید به زندگی زنان	4/55 سال	76 سال
تعداد پزشکان	14.700 (9441 پزشک عمومی و 5259 پزشک متخصص) بر اساس آمار سال 56	93.000 (53.000 هزار پزشک عمومی و 40.000 هزار پزشک متخصص) بر اساس آمار 96
تعداد بیمارستان	547	805
مرکز بهداشت و درمان روستایی	1.500واحد (سال 1356)	2.914 واحد(سال 1390)
تعداد دانشگاه های علوم پزشکی	10	50
نرخ تولید دارو در داخل کشور	25%	97%
تعداد جمعیت تحت پوشش بیمه	1.800.000 نفر	65.000.000 نفر

 

علاوه بر موارد خلاصه شده در جدول بالا که گویای پیشرفت واضح و مبرهن در تمامی شاخصه های سلامت است، جالب است که بدانید در زمان پهلوی در بسیاری از شهرهای متوسط ایران، پزشک ایرانی وجود نداشت، و پزشکان خارجی از کشورهای هند و بنگلادش؛ آن هم با سطح علمی ضعیف و زبان غیر مشترک به طبابت می پرداختند. بسیاری از آب های روستا ها تصفیه شده نبود و مردم به بیماری هایی هم چون مالاریا و پیوک مبتلا بودند.

این در حالی است که امروز، ایران به قطب تحقیقات و فناوری سلامت و آموزش بهداشت در منطقه تبدیل شده است به طوری که نه تنها دیگر لازم نیست برای ساده ترین اعمال جراحی، بیماران به خارج اعزام شوند بلکه جذب توریسم سلامت را دارد. ایران رتبه ی نخست تولید دارو در سطح خاورمیانه را دارد و در بسیاری از زمینه ها همچون خودکفایی ساخت واکسن، تولید بیش از 97 درصد از داروها، ریشه کن کردن فلج اطفال، درمان پیشرفته بیماران کلیوی، چشمی و نازایی، دستیابی به روش های درمانی ژنتیکی نوین، سلول های بنیادین، نانوتکنولوژی و بسیاری از موارد پیشرفت کرده است.

هرچند می دانیم این پیشرفت ها همه ی آنچه باید می بود، نیست و برای رسیدن به اهداف عالی کشور راه بسیاری در پیش داریم، هرچند می دانیم در نظام سلامت فعلی مشکل داریم؛ اما بر خود واجب بدانیم که پایان سال های طولانی حکومت ناکارآمد و بی تدبیر بر کشوری بزرگ و قدرتمند و طلیعه ی دورانی دیگر نه از جنس گذشته، که از سنخ ایمان و عمل صالح را شاکر باشیم و همت کنیم تا سال های ارتجاع و عقب ماندگی را به دست صاحبان این سزمین جبران نماییم.

 

همتم بدرقه ی راه کن ای طایر قدس    که دراز است ره مقصد و من نوسفرم...